Armenia. Blog o turystyce

Wycieczki do Armenii. Informacje, porady, programy…

Tag: armenia klasztor

Tympanony w Norawank

Przez niektórych klasztor w Norawak jest uznawany za najładniejszy tego typu obiekt w całej Armenii. Na pewno jest bardzo fotogeniczny. Malowniczo położony. Już sama droga prowadząca dnem skalnego kanionu robi spore wrażenie. Bezpośrednie otoczenie monastyru zapiera dech. Pionowe wypiętrzenia skał w różnych odcieniach czerwieni mienią się w zachodzącym słońcu. Właśnie ta pora dnia jest najciekawsza, wtedy jest najlepsze światło do fotografowania. (Tu znajduje się więcej informacji o klasztorze Norawank).

Kościół Matki Bożej, dzieło Momika

Kościół Matki Bożej, dzieło Momika

Ten wpis chciałbym poświęcić niewielkim detalom architektonicznym. To tympanony, czyli zdobienia nad drzwiami wejściowymi do kościołów. Są absolutnie wyjątkowe!

Wycieczka do Armenii.

W pierwszej ze świątyń zwracają uwagę wyjątkowe schody oraz płaskorzeźba nad drzwiami. Kościół poświęcony Matce Bożej, od imienia jej fundatora, Burtela Orbeliana, popularnie zwany Burtelaszem, jest dziełem wielkiego Momika – architekta, rzeźbiarza oraz twórcy miniatur zdobiących ormiańskie rękopisy. Cały geniusz autora widać w architekturze budynku. Jest jedyna i niepowtarzalna. Ktoś, kto zobaczy ten obiekt jeden raz, nie pomyli go z żadnym innym.

Tympanon z przedstawieniem Chrystusa

Tympanon z przedstawieniem Chrystusa

Reliew przedstawia Chrystusa w towarzystwie świętych Piotra i Pawła. Proszę zwrócić uwagę na twarz Jezusa. Rzucają się w oczy charakterystyczne mongoloidalne rysy. Wizerunek tworzyli Ormianie, chrześcijanie. Skąd więc ten styl? Klasztor Norawank wznoszono w XIII i XIV wieku, w czasie gdy olbrzymim zagrożeniem dla miejscowych były krwawe najazdy Mongołów. Wprowadzając przyjazne im motywy Ormianie liczyli na przychylność. Jak widać metoda sprawdziła się. Piękna ormiańska architektura sakralna przetrwała do dziś. Mimo wielu niesprzyjających okoliczności.

Madonna z Dzieciątkiem na tympanonie kościoła św. Szczepana

Madonna z Dzieciątkiem na tympanonie kościoła św. Szczepana

Dwa kolejne, rewelacyjne tympanony, oglądamy nad wejściem do przedsionka (gawidu) kościoła św. Szczepana (XIII wiek). Niższy przedstawia Madonnę z Dzieciątkiem. W wyjątkowym ujęciu. Matka Boska siedzi po turecku na zdobionym frędzlami, wzorzystym dywanie. Mamy zatem do czynienia z wzbogaceniem klasycznego wizerunku o piękne motywy wschodnie.

Położona wyżej płaskorzeźba ukazuje Boga Ojca. Prawą dłonią błogosławi krzyż. W lewej trzyma głowę Adama. Z boku przedstawiony jest Duch Święty pod postacią gołębicy.

Zarówno tematyka, jak i artyzm przedstawień zasługują na najwyższą uwagę. Tympanony Norawanku są piękne i ciekawe. Absolutnie wyjątkowe!

Bóg Ojciec z głową Adama

Bóg Ojciec z głową Adama

Klasztor Norawank znajduje się w odległości kilku minut jazdy od wsi Areni. Ta niewielka miejscowość zrobiła się znana po odkryciu najstarszej na świecie infrastruktury do wytwarzania wina. Trunek ten produkowano tam już 6 tys. lat temu! Wino robi się i dziś, co więcej, z tego samego szczepu! W trakcie wycieczek do Armenii w Areni urządzamy degustacje. Więcej na ten temat tu: Najstarsza na świecie winiarnia.

Tekst i zdjęcia: Krzysztof Matys.

Norawank

Klasztor z XIII wieku. Pięknie położony w otoczeniu urwisk mieniących się wszystkimi odcieniami czerwieni. Już sama droga do niego jest turystyczną atrakcją. Wąska asfaltowa szosa prowadzi skalnym wąwozem. Barwy dookoła nieco przypominają to, z czym spotykamy się w jordańskiej Petrze.

Armenia, Norawank

Monastyr Norawank leży w południowo-wschodnim rejonie Armenii, 130 km od Erywania, na szlaku do klasztoru Tatew, Goris i dalej do Stepanakertu. Dlatego wizytę tu łatwo można połączyć z wycieczką do Górskiego Karabachu. Warto pamiętać, że latem, w południe jest tu bardzo gorąco. Również ze względów fotograficznych lepiej więc trafić tu rano lub wczesnym wieczorem, tuż przed zachodem słońca. Zimą dojazd może być utrudniony przez sporą ilość śniegu – Armenia jest krajem górzystym, 40 proc. jej powierzchni znajduje się na wysokości ponad 2 tys. m n.p.m.

Kościół św. Szczepana

Kościół św. Szczepana (surp Stepanos Nachawyka)

Klasztor został założony w 1205 r., ale jego najstarszym elementem są pozostałości znajdującego się tu wcześniej kościoła z IX – X wieku (św. Jana Chrzciciela). Obok wznosi się piękny kościół św. Szczepana (1221-27) oraz kościół św. Grzegorza (1275).

Uwaga! W wielu przewodnikach*, również w anglojęzycznej Wikipedii (zobacz) znajdziecie błędne informacje, dzięki którym łatwo pomylić zabytki. Kościół, który przedstawiono na zdjęciu wyżej jest poświęcony św. Szczepanowi, a nie – jak podają wspomniane opracowania – Janowi Chrzcicielowi! Po kościele Jana Chrzciciela zostały tylko fragmenty ruin, widoczne na pierwszym planie. Dla lepszego rozeznania się w sytuacji niżej zamieszczamy fotografię planu sytuacyjnego.

Fragment planu klasztoru. Cyfrą

Fragment planu klasztoru. Cyfrą 8 oznaczony jest kościół św. Szczepana. 9 to przyległy do niego kościół św.  Grzegorza. 7 – przedsionek (gavit), właśnie na wejściu do przedsionka znajdują się słynne płaskorzeźby (tympanony). Ruiny kościoła św. Jana Chrzciciela (surp Karapet) oznaczone są cyfrą 5.

Zabytkiem szczególnie przyciągającym uwagę turystów jest świątynia Matki Bożej (cyfra 3 na planie powyżej) znana też jako Burtelaszen (nazwa ta pochodzi od imienia fundatora, księcia Burtela Orbeliana). Kościół jest wyjątkowym dziełem sztuki. Wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku przez mistrza Momika, autora miniatur, wielu płaskorzeźb i chaczkarów, na każdym wywiera niezapomniane wrażenie. Formą architektoniczną przypomina wieżę o trzech kondygnacjach. Należy zwrócić uwagę na piękne zdobienia zewnętrze: płaskorzeźby, drzwi i wspornikowe schody prowadzące na pierwsze piętro.

norawank kosciol matki boskiej

Norawank, kościół Matki Bożej, dzieło Momika

Na szczególną uwagę zasługują tutejsze płaskorzeźby zdobiące wejście do przedsionka kościoła św. Szczepana. Więcej na ten temat w artykule: Tympanony w Norawank.

* Błędna informacja jest np. w przewodniku Sławomira Adamczaka, Gruzja, Armenia i Azerbejdżan, wyd. Pascal, 2013, s. 357. Co ciekawe pojawia się też w renomowanym przewodniku Armenia with Nagorno Karabagh, wydawnictwa Bradt. Edycja z 2011 r., s. 237-238. O mechanizmie powielania błędów przez autorów kolejnych publikacji przeczytacie w artykule: Jak się pisze przewodniki.

Tekst i zdjęcia: Krzysztof Matys.

Wycieczka do Armenii – zobacz Norawank!

Działa na WordPress & Szablon autorstwa Anders Norén